काठमाडौँ । साउदी अरेबियाको यो निर्णयलाई लगानीकर्ता लामो समयदेखि पर्खिरहेका थिए । आइतबार साउदी अरेबियाले विश्वका शीर्ष पाँच कम्पनीमध्येको एक ‘आरामको’ मा आफ्नो थप सेयर बिक्री गर्ने प्रक्रिया सुरु गरेको छ ।
कम्पनीले स्टक एक्सचेन्जमा एक अर्बभन्दा बढीको शेयर बिक्रीका लागि प्रस्ताव गरेको छ । तिनीहरूको मूल्य लगभग १० बिलियन डलर बराबर छ । कम्पनीले दिएको जानकारी अनुसार यस अफरमा कम्पनीको ०.६४ प्रतिशत शेयर बिक्री हुने गरी १ अर्ब ४५ करोड शेयर बिक्री हुनेछ ।
अरामकोको यो सार्वजनिक अफरको प्रतिसेयर मूल्य २६.७० रियालदेखि २९ रियालसम्म तोकिएको छ । पब्लिक अफरको अधिकतम मूल्य सीमा हेर्दा कम्पनीको प्रवर्द्धकले यस अफरबाट १२ अर्ब डलर आम्दानी गर्ने अपेक्षा गरिएको छ ।
यस घोषणापछि अरामकोका सीईओ अमिन नासेरले भने, ‘यस सार्वजनिक प्रस्तावले हामीलाई साउदी र अन्तर्राष्ट्रिय लगानीकर्ताहरूबीच हाम्रो सेयरहोल्डरको आधार बढाउने अवसर दिनेछ र यसले तरलता र विश्वव्यापी सूचकांकहरूमा हाम्रो महत्त्व बढाउन मद्दत गर्नेछ ।’
अरामकोका प्रवर्द्धकहरूले सार्वजनिक प्रस्तावको घोषणा गर्ने समयले विश्लेषकहरूको ध्यान तानेको छ।
केही पश्चिमी मिडिया आउटलेटहरूले साउदी अरेबियाले आफ्नो परियोजनाहरू, विशेष गरी भिजन २०३० को रूपरेखा भित्र परेका परियोजनाहरूका लागि कोष जुटाउने प्रयास गरिरहेको बताएका थिए । साउदी अरबका पेट्रोलियम मन्त्रीका पूर्व सल्लाहकार डा. मोहम्मद सोरौर अल-सब्बानले अरामकोको यो नयाँ सार्वजनिक प्रस्ताव तेलको मूल्यसँग जोडिएको छैन भन्ने विश्वास गर्छन् ।
भिजन २०३० को लक्ष्य हासिल गर्न चरणबद्ध रुपमा रकम उठाउँदै आएको उनको भनाइ छ । आगामी दिनमा थप पब्लिक अफर आउनेछन् जुन पाँच प्रतिशतभन्दा बढी हुने छैनन् । यो सार्वजनिक प्रस्तावले मुख्य रूपमा साउदी अरबका जनतालाई फाइदा पुर्याउनेछ । तर, साउदी नागरिकबाहेक विदेशी लगानीकर्ताका लागि पनि लगानीको विकल्प खुला गरिएको छ ।
कम्पनीको सञ्चालक समितिमा शेयरधनीहरुको उपस्थितिले विचारमा विविधता ल्याउने र अरामकोको कार्यसम्पादनमा सुधार आउने बताइएको छ । आर्थिक र ऊर्जा मामिलाका विज्ञ अयाद अल सुवैदानले विश्व जुन प्रकारको आर्थिक अवस्थाबाट गुज्रिरहेको छ, त्यसलाई ध्यानमा राखेर यस्ता निर्णय लिइएको बताउँछन् । यसमा तेलको मूल्य र विश्वका विभिन्न ठाउँमा भइरहेको आर्थिक तनावलाई ध्यानमा राखिएको छ ।
साउदी अरेबियाको वित्तीय बजारमा चलिरहेको गति र यसको आर्थिक क्षमतालाई विशेष ध्यान दिइएको छ । अरामकोका पछिल्ला चार पब्लिक अफरहरूको सदस्यता लिन ४८० प्रतिशतभन्दा बढी आवेदन आएको थियो । यो पब्लिक अफर पनि ठूलो र सफल हुने विश्वास गरिएको छ ।
अरामकोको एफपीओ (आईपीओ पछिको पब्लिक अफर) का लागि जुन २ देखि जुन ६ सम्म आवेदन दिन सकिन्छ । साउदी नागरिक, खाडी सहयोग परिषद्का सदस्य राष्ट्रका नागरिक र साउदी अरबमा बसोबास गर्ने केही विदेशी नागरिकले यस सार्वजनिक प्रस्तावमा भाग लिन सक्नेछन्।
पब्लिक अफर व्यक्तिगत लगानीकर्ताका अतिरिक्त साउदी संस्थागत लगानीकर्ताका साथै विदेशी संस्थागत लगानीकर्ताका लागि पनि खुला हुने भएको छ ।
आर्थिक परिणाम के हुनेछ ?
डा. मोहम्मद सोरौर अल-सब्बानले भिजन २०३० को फोकस आर्थिक विविधीकरणमा रहेको जोड दिएका छन् । उनी भन्छन्, ‘तर यसको अर्थ तेलको विश्वव्यापी माग समाप्त हुन्छ वा घट्छ भन्ने होइन । यसको अर्थ राज्यले आफ्नो आम्दानीका स्रोतहरू विविधीकरण गर्न जारी राखेको मात्र हो ।’
डा. अल-सब्बानको विचारमा साउदी अरबले अर्थतन्त्रका विभिन्न क्षेत्रहरू विकास गर्न चाहन्छ, चाहे त्यो खनिज होस्, पर्यटन होस्, पेट्रोकेमिकल होस् वा रिफाइनरीसँग सम्बन्धित क्षेत्र होस् । अरामकोको यो पब्लिक अफरमार्फत साउदी अरबले आफ्नो अर्थतन्त्रमा विविधता ल्याउने उद्देश्यले लगानी बढाउन चाहेको उनको विश्वास छ ।
अरामको बजार मूल्यको हिसाबले विश्वको पाँचौं ठूलो कम्पनी हो; कम्पनीको लगभग ८२ प्रतिशत शेयर साउदी सरकारसँग छ । २०१९ मा कम्पनीले पब्लिक अफरमार्फत करिब १.५ प्रतिशत शेयर बिक्री गरेको थियो, त्यसपछि कम्पनीले पब्लिक अफर ल्याएको यो दोस्रो पटक हो । त्यतिबेला कम्पनीले पब्लिक अफरबाट २९ दशमलव ४ अर्ब डलरको कीर्तिमानी रकम उठाएको थियो जुन अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठूलो पब्लिक अफर थियो ।
अरामकोले तेल उत्पादक राष्ट्रहरूको संगठन ओपेक प्लसको सहमतिमा उत्पादन कटौती गरेको हो । हाल, अरामकोले प्रति दिन करिब ९० लाख ब्यारेल कच्चा तेल उत्पादन गर्छ, जुन यसको अधिकतम क्षमताको करिब तीन चौथाई हो ।
