पाँचथर । नेपाल एकीकरणपूर्व तत्कालीन विजयपुर राज्यअन्तर्गत पर्ने याङवरक थुम (जिल्ला)का अन्तिम राजा हाङ हिलिहाङ योङहाङको पहिलो पटक जन्मोत्सव मनाइएको छ ।
राजा हिलिहाङको २९५औं जन्मजयन्तीका अवसरमा बिहीबार पाँचथरको हिलिहाङ गाउँपालिका–४ स्थित ऐतिहासिक हिलिहाङ दरबारको भग्नावशेष क्षेत्रमा कार्यक्रमको आयोजना गरी जन्मोत्सव मनाइएको हो । राजा हिलिहाङको जन्मोत्सवका अवसरमा उक्त क्षेत्रमा स्थापित प्रतिमामा माल्यार्पण गरिनुका साथै उहाँको योगदानको चर्चा गरिएको थियो ।
नेपाल एकीकरणका लागि अगाडि बढेको गोरखाली फौजसँग १७ पटकसम्म अपराजित याङवरक थुमका राजा हिलिहाङले वि.सं. १८३१ मा आफ्नो राज्यलाई स्वशासनको अधिकार सहित नेपालको मातहतमा राख्न सम्झौता (लालमोहर) गर्नुभएको थियो । हिलिहाङको योगदानकै कारण एकीकरण अभियान सफल भएको र नेपालको अहिलेको स्वरूप कायम भएको भन्दै जन्मजयन्तीका अवसरमा राजा हिलिहाङको जन्मोत्सवलाई पर्वका रूपमा मनाउन तथा राष्ट्रिय विभूति घोषणा गर्न यहाँका सरोकारवालाले मागसमेत गरेका छन् ।
हिलिहाङ गाउँपालिका र हिलिहाङ फाउन्डेसनले विगत पाँच वर्षदेखि भग्नावशेषमा परिणत दरबार क्षेत्रको संरक्षण, इतिहासको खोजी तथा हिलिहाङको पहिचान झल्कने संरचना निर्माण गर्दै आएका छन् । यस क्रममा दरबार क्षेत्रमा राजा हिलिहाङको सालिक निर्माण गरिएको छ भने मेची राजमार्गबाट दरबार क्षेत्र प्रवेश गर्ने स्थानमा प्रवेशद्वार र सोको माथि सालिक निर्माण कार्य अन्तिम चरणमा पुगेको छ ।
राजा हिलिहाङले नेपाल एकीकरणमा गर्नुभएको योगदानको सम्मान गर्दै उहाँकै नामबाट पाँचथरको साबिकका चारवटा गाउँ विकास समितिहरू भारपा, सुभाङ, पञ्चमी र अमरपुरलाई मिलाई ‘हिलिहाङ गाउँपालिका’ नामकरण गरिएपछि हिलिहाङबारे थप खोजी र चर्चा हुन थालेको हो ।
हिलिहाङ फाउन्डेसनका अध्यक्ष हर्कबहादुर योङहाङका अनुसार इतिहासमा पहिलो पटक राजा हिलिहाङको जन्मोत्सव मनाइएको हो । ‘जङ्गलमा छोडिएको झन्डै ३०० वर्ष पुरानो विषय क्रमशः उजागर हुँदै गएको छ’, अध्यक्ष योङहाङले भन्नुभयो, ‘राज्यले चिनेको एकमात्रै दरबार हिलिहाङ दरबार र लिम्बुवानका अन्तिम राजा हिलिहाङ रहेकाले उहाँको योगदानलाई संस्थागत रूपमा सम्मान गर्न जन्मोत्सव मनाउन थालेका हौं ।’ राजा हिलिहाङको सहजीकरणले मात्रै नेपाल एकीकरणले सार्थकता पाई नेपालले अहिलेको स्वरूप ग्रहण गरेकाले उहाँलाई राज्यले चिन्नुपर्ने तथा सम्मान गर्नुपर्ने योङहाङको माग छ ।
